Spis treści: Wstęp. Część I. Geneza i rozwój pedagogiki. Rozdział 1. Geneza i rozwój pedagogiki w cywilizacji zachodniej. Wprowadzenie. 1.1. Nowoczesny model nauki; 1.1.1. Powstanie i rozwój uniwersytetów; 1.1.2. Model nauki w cywilizacji europejskiej epoki nowoczesnej; 1.1.3. Proces instytucjonalizacji i dyscyplinaryzacji w nauce; 1.2. Powstanie i rozwój pedagogiki; 1.2.1. Wkład Immanuela Kanta w proces instytucjonalizacji pedagogiki; 1.2.2. Wkład innych filozofów w rozwój pedagogiki niemieckiej; 1.2.3. Przyczyny oporu wobec instytucjonalizacji pedagogiki w XIX wieku; 1.3. Prekursorzy badań nad edukacją; 1.3.1. Johann Friedrich Herbart – prekursor pedagogiki europejskiej; 1.3.2. John Dewey – prekursor badań nad edukacją w kulturze amerykańskiej; 1.4. Recepcja doktryny edukacyjnej Herbarta i Deweya; 1.4.1. Recepcja doktryny nauczania wychowującego przez herbartystów; 1.4.2. Recepcja doktryny nauczania i uczenie się przez działanie Deweya. Uwagi końcowe. Rozdział 2. Rozwój pedagogiki w Polsce. Wprowadzenie. 2.1. Rola Galicji w tworzeniu warunków dla rozwoju nauki i oświaty; 2.1.1. Wizja rozwoju pedagogiki i jej związków z praktyką edukacyjną wygenerowana na Uniwersytecie Lwowskim; 2.1.2. Wizja rozwoju pedagogiki i jej związków z praktyką edukacyjną wygenerowana na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie; 2.2. Ruchy społeczne na rzecz zmian w praktyce edukacyjnej na przełomie XIX i XX w.; 2.3. Pedagogika w II Rzeczpospolitej; 2.4. Pedagogika od 1939 roku do przełomu lat 60. i 70.; 2.4.1. Pedagogika w latach 1939–1944; 2.4.2. Pedagogika od 1945 roku do przełomu lat 60. i 70.; 2.4.2.1. Kategorie pojęciowe potrzebne do opisu wielkiej zmiany kulturowej po roku 1945; 2.4.2.2. Skuteczność działań zmierzających do likwidacji pedagogiki tradycyjnej; 2.4.2.3. Skuteczność działań w tworzeniu warunków dla powstania „nowej” pedagogiki; 2.4.3. Pedagogika w latach 70. i 80.; Część II. Kluczowe problemy współczesnej pedagogiki. Rozdział 3. Proces przechodzenia od pedagogiki tradycyjnej do pedagogiki współczesnej. Wprowadzenie. 3.1. Charakterystyka świata, w którym narodził się nowoczesny model nauki; 3.2. Charakterystyka procesu przechodzenia od świata nowoczesnego do świata ponowoczesnego; 3.3. Zmiana założeń konstytuujących model nauki w procesie zmiany; 3.4. Zmiana w pedagogice; 3.5. Zmiana relacji między pedagogiką a praktyką edukacyjną. Uwagi końcowe. Rozdział 4. Przedmiot badań i system pojęciowy współczesnej pedagogiki polskiej. Wprowadzenie. 4.1. Procesy edukacyjne jako przedmiot badań pedagogicznych; 4.1.1. Procesy nauczania i uczenia się w systemie oświatowym; 4.1.2. Procesy społecznego uczenia się ludzi; 4.2. Uwarunkowania dyskursu edukacyjnego jako przedmiot badań pedagogicznych; 4.2.1. Warunki, w jakich dyskurs jest możliwy; 4.2.2. Interesy związane ze społecznym dyskursem o edukacji; 4.2.3. Źródła i przyczyny niezadowalającego zakresu i poziomu dyskursu. Uwagi końcowe. Rozdział 5. Związek teorii pedagogicznej z praktyką edukacyjną. Wprowadzenie. 5.1. Wiedza naukowa o edukacji (teorie pedagogiczne) i jej związek z filozofią oraz szczegółowymi dyscyplinami naukowymi; 5.2. Pedagogie jako wytwory kulturowe; 5.2.1. Ograniczenia związane z użyciem (zastosowaniem) wiedzy naukowej; 5.2.2. Rehabilitacja refleksyjności w warunkach zmiany kulturowej; 5.2.3. Pedagogie na mapie pojęciowej współczesnej pedagogiki; 5.3. Status polityki oświatowej i jej związek z pedagogiką.